Niemcza: Stary gród otoczony azaliami

Niemcza, położona przy jednym z najstarszych szlaków handlowych Europy, była przedstawiona w tamtejszych przekazach jako gród, który przez 3 tygodnie stawiał skuteczny opór wojskom niemieckim cesarza Henryka II. Była zamieszkiwana przez plemię Ślężan. Po wcieleniu Śląska do państwa polskiego (około roku 990), gród niemczański został silnie umocniony. Otoczono go nie tylko wałami ziemnymi, lecz również jedyną w swoim rodzaju pochyłą palisadą kamienną. Jak skuteczna była to ochrona, przekonały się wojska w 1017 roku. Wtedy to odziały niemieckie, czeskie i luteckie w ogromnej liczbie ruszyły na podbój ziem polskich.

Wydawało się, że nikt nie jest w stanie ich powstrzymać. Na drodze napastników była jednak Niemcza. Gród próbowano zdobyć kilka razy, ale bez skutku. Nawet niechętny Polakom niemiecki kronikarz Thietmar napisał: "Nigdy nie słyszałem o oblężonych, którzy by z większą od nich wytrwałością i bardziej przezorną zaradnością zbiegali o swoją obronę". Sztuka zdobycia miasta nie udała się również w 1093 roku wojskom czeskim, które nie sforsowały silnie umocnionego grodu.

Strategiczne położenie Niemczy i wybitne walory obronne tamtejszego wzgórza docenili w XIII wieku husyci. Po zajęciu miasta uczynili z niego swoją główną twierdzę na Śląsku. Część murów obronnych zachowała się do dziś. Okalają miasteczko, które jest zbudowane na wzniesieniu, przez co wciąż z daleka wygląda jak prastary gród, nad którym króluje przepiękny zamek.

Wybudowane na skalistym wzgórzu ogromne zamczysko w XV wieku pełniło funkcję letniej rezydencji Henryka Brodatego i jego żony Jadwigi. Zostało jednak zburzone podczas wojen husyckich, a następnie odbudowane w drugiej połowie XV wieku przez Piasta - Fryderyka I. W 1735 roku zamek niemal całkowicie spłonął, nienaruszone pozostały jedynie mury najniższego piętra. Jego gruntowna przebudowa przypada na lata trzydzieste XIX wieku. Obecnie zamek stanowi zespół budynków dwukondygnacyjnych, a jedyną drogą wiodącą do niego jest wąska ścieżka od strony miasta.

Prawa miejskie Niemcza uzyskała w 1292 roku. Od drugiej połowy XIV wieku dzieliła losy Śląska i znajdowała się pod zwierzchnictwem Czech. Zniszczona podczas wojny trzydziestoletniej, wróciła do swojej świetności w połowie XVIII wieku - wraz z przybyciem czeskich sukienników.

W 1853 roku miasto mocno ucierpiało w wielkim pożarze. Ponowny jego rozwój nastąpił w drugiej połowie XIX wieku. Uruchomiono drukarnię, młyn parowy, fabrykę mebli, zbudowano stację kolejową, szpital i szkołę. Miasto uzyskało połączenie kolejowe. Podczas II wojny światowej Niemcza pełniła funkcję podobozu koncentracyjnego Gross-Rosen.

Nieopodal centrum miasta do dziś zachował się piękny staw, który w XV wieku pełnił dwie bardzo ważne dla miasta funkcje. Latem hodowano tam ryby (była to podstawa żywności mieszkańców Niemczy), a zimą miejsce to stawało się wielką taflą lodu. Przez wiele miesięcy jego zapasy służyły mieszkańcom do chłodzenia piwa, którego byli smakoszami.

W południowej dzielnicy miasta znajduje się ogromny ogród dendrologiczny. Arboretum zostało założone w 1880 roku przez Fritza von Oheimba, wybitnego znawcę roślin i współzałożyciela Niemieckiego Towarzystwa Dendrologicznego. Nabył on w 1880 roku 150 ha zdziczałego lasu i przez ponad 40 lat zmieniał jego wygląd w okazały ogród, który do dziś szczyci się różnorodnością odmian ponad 10 tys. roślin. Arboretum Wojsławice zostało wpisane do zabytków kultury i słynie z różaneczników i azalii. Kolekcję tych roślin uważa się za największą w kraju.

Zobacz także:

NAJWIĘKSZE ATRAKCJE DOLNEGO ŚLĄSKA
PRZEWODNIK PO WROCŁAWIU
DOLNOŚLĄSKIE ZAMKI I PAŁACE