Zawoja - Mała ojczyzna

O czym mówiły przed stu laty pieśni śpiewane pod Babią Górą i opowiadane tam legendy? Jak wszędzie w Karpatach śpiewano i opowiadano o codziennym życiu i pracy, związanej głównie z pasterstwem - o zbójnikach, których w babiogórskich wsiach i lasach w przeszłości nie brakowało, o miłości i małżeństwie. Były też pieśni i oracje obrzędowe towarzyszące kolędowaniu, ostatkowemu ciągnięciu kloca - czyli "karaniu" dziewcząt i wdów, które wzgardziły stanem małżeńskim.

Piękna Zawoja - wraz ze swymi niesamowitymi widokami, zabytkami, willami i pensjonatami, przepięknym masywem Babiej Góry królującym nad okolicą, z niespotykaną ilością różnorodnych lasów, z których co jakiś czas wystają strzeliste jodły - od wieków była tematem wielu góralskich przyśpiewek.

Pierwotnie Zawoje

Zawoja to miejscowość leżąca w Beskidzie Wysokim u podnóża masywu Babiej Góry (1725 m), założona przez osadników wołoskich w XVI wieku. Pierwsza wzmianka o wsi pochodzi z 1646 r. Nazwa ta (pierwotnie Zawoje) oznaczała "podmokły las nad urwistym zakolem rzeki". Obok nazwy wołoskiej funkcjonowało jeszcze określenie Górna Skawica. Dopiero od 1836 r. obowiązującą nazwą stała się Zawoja.

Wraz z licznymi przysiółkami, z których część znajduje się wysoko na zboczach górskich, zajmuje obszar około 12 hektarów i jest jedną z największych i najpiękniejszych wsi w Polsce. Początkowo Zawoja należała do dóbr żywieckich. Następnie, kupiona przez Habsburgów, była ich własnością do roku 1924, gdy postanowili przekazać ją Polskiej Akademii Umiejętności.

Miejscowa ludność zajmowała się głównie pasterstwem i częściowo rolnictwem. Uroki tego miejsca odkryto z końcem XIX wieku. Wtedy powstało tam wiele pensjonatów, domów wczasowych, kwater prywatnych, co spowodowało, że dziś Zawoja może pochwalić się niezłą bazą noclegową.

Wieś ma wybitne walory klimatyczne, w zimie doskonałe warunki do uprawiania narciarstwa na nartostradach, trasach zjazdowych i biegowych. To również doskonały punkt wypadowy na piesze wycieczki w grupę Babiej Góry i w pasma okolicznych górskich grzbietów.

Zaczęło się w XIX wieku

Cała gmina, a zwłaszcza Zawoja, jest odwiedzana przez turystów już od drugiej połowy XIX wieku. Szczególnym punktem na mapie turystycznej gminy jest szczyt Babiej Góry (1725 m n.p.m.). Inne wysokie szczyty to Polica (1369 m) oraz Jałowiec (1111 m).

Baza noclegowa liczy ponad 2,5 tys. łóżek w kilkudziesięciu obiektach hotelowych i gospodarstwach agroturystycznych. Dla turystów górskich przygotowane są pola namiotowe i schroniska. Ciągle rozbudowywana jest infrastruktura turystyczna. Przez gminę przebiegają liczne górskie szlaki turystyczne. Stworzono także kilka szlaków tematycznych, m.in. szlak architektury drewnianej czy szlak owocowy.

Dorocznie organizowane są liczne imprezy plenerowe. Do najciekawszych zaliczyć można Babiogórską Jesień oraz wyścigi psich zaprzęgów. Publiczność przyciągają również występy lokalnych zespołów ludowych przedstawiających folklor Babiogórców.

Góra niepogód

Babia Góra to najwyższy masyw polskich Beskidów. Wyraźnie góruje nad okolicznymi wzniesieniami. Na stokach Babiej Góry występuje piętrowy układ roślinności - od regla dolnego, przez bór świerkowy, kosodrzewinę, aż po piętro z roślinnością wysokogórską (porosty). Babia Góra to bardzo atrakcyjny krajobrazowo szczyt, niemniej jednak wysoki i groźny. Północna, skalista część masywu, jest bardzo stroma (nachylenie do 60 stopni), poprzecinana żlebami i wypływającymi ze zbocza strumieniami. Zimą często zdarzają się tam lawiny. Południowa część jest zdecydowanie łagodniejsza. W rejonie szczytu po słowackiej stronie grzbiet jest prawie płaski.

Oto parę propozycji górskich wędrówek w tej malowniczej okolicy.

Na Babią Górę najlepiej udać się czerwonym szlakiem z Przełęczy Krowiarki (Lipnickiej - 1012 m
• p.m.), dokąd dojechać można autobusem z Zawoi. Interesujący szlak wiedzie także z Zawoi Markowa przez Markowe Szczawiny (zielony szlak), a potem czerwonym lub żółtym na szczyt Babiej. Najlepiej jednym szlakiem wejść a drugim zejść.

Szlak czerwony

Jeśli zdecydujemy się na wejście czerwonym szlakiem z Przełęczy Krowiarki, to na początek czeka nas 50-minutowe ostre podejście w lesie (zejście 30 minut). Po tym czasie dojdziemy na Sokolicę (1367 m n. p. m.), skąd ujrzymy piękny widok na Babią Górę. Po 2,40 h (zejście 1,30 h) od Sokolicy docieramy na szczyt Babiej.

Z wierzchołka, przy bezchmurnym niebie, można zobaczyć Beskid Śląski, Makowski, Żywiecki, Gorce, Tatry, góry słowackie, a w przy wyjątkowej przejrzystości (3-4 razy w roku) nawet przedmieścia Krakowa.

Chcąc zejść z Babiej Góry do Schroniska na Markowych Szczawinach, mamy do wyboru dwie drogi. Szlak czerwony wiedzie do Markowych Szczawin przez Przełęcz Brony (zejście 45 minut, wejście 1,20 h), skąd po 20-30 minutach znajdziemy się przy schronisku. Jest to szlak przystępny dla przeciętnego turysty i nie powinien sprawiać większych kłopotów.

Żółty szlak

Perć Akademików

Znacznie trudniejszy, do złudzenia przypominający te w Tatrach Wysokich, przeznaczony jest dla doświadczonych turystów i wymaga dobrej kondycji fizycznej. Zejście Percią Akademików zajmie 1 godzinę, wejście ok. 1,40 h.

Szlak Papieski

Szlak upamiętnia ostatnią wędrówkę górską ks. kard. Karola Wojtyły przed jego wyborem na papieża 9 września 1978 r.

Długość: 18 km.

Czas przejścia: Skawica Górna - Przełęcz Lipnicka (Polana Krowiarki): 5 i 1/2 godz.

Przełęcz Lipnicka (Polana Krowiarki) - Skawica Górna: 5 godz.

- Skawica Górna (450) - początek szlaku od rzeźbionej tablicy pamiątkowej i dalej doliną Skawicy Sołtysiej w kierunku Suchej Góry.

- Sucha Góra (625) - jeden z najwyżej położonych przysiółków Skawicy. Przy zejściu z drogi asfaltowej do lasu jest punkt widokowy na Dolinę Skawicy i Pasmo Jałowieckie. W przysiółku tym znajduje się najmniejsza [szkoła podstawowa](http://mielec.naszemiasto.pl/tag/szkola-pods