Zamek Książ. Klucz do śląskich wrót

Zamek stoi na stromym skalnym grzbiecie - droga do niego prowadzi tylko z jednej strony. Budowla należała do systemu twierdz obronnych czuwających nad ważnym szlakiem komunikacyjno-handlowym wiodącym do Czech. Był największą twierdzą w regionie - nazywano go kluczem do śląskich wrót.

W czeskie ręce

Początkowo należał do książąt świdnicko-jaworskich, następnie - do 1392 - do wdowy po Bolku II, księżnej Agnieszki. Po jej śmierci na mocy wcześniejszego porozumienia całe księstwo przeszło w ręce króla czeskiego Wacława IV. Od tego momentu zarządzali zamkiem starostowie królewscy. Pierwszym był Benesz von Chustnik. Kolejnemu - Johannowi von Chotienitz - i okolica, i zamek musiały przypaść do gustu, bo w 1401 roku zakupił Książ i otaczające go ziemie.

Zobacz inne dolnośląskie zamki i pałace

I znowu zbóje

W trakcie wojen husyckich zamek został częściowo zniszczony. Potem należał między innymi do Hansa von Czettritza, który - to częsta przypadłość "bezrobotnych" śląskich rycerzy - trudnił się zbójectwem. I właśnie fach właściciela przyczynił się do kolejnego zniszczenia zamku. Zaniepokojony falą rozbojów w tej części królestwa Jerzy z Podiebradów rozprawił się ze śląskimi zbójami. Zdobył Książ w 1463 roku . Po tym zdarzeniu warownią zarządzali bracia Jan i Mikołaj von Schellendorf, którzy jednak nawiązywali do niechlubnych praktyk swoich poprzedników. Kolejny władca Czech, Maciej Korwin, postanowił ukarać von Schellendorfów - wyruszył na Śląsk, ale nie zdążył zdobyć Książa, bo Turcy zaatakowali Węgry. Ale w 1483 roku nieposłuszni poddani zostali pojmani przez Jerzego von Steina, któremu w dowód wdzięczności król Maciej Korwin oddał Książ na siedzibę.

Robota Hochbergów

W 1509 roku Jan von Haugwitz sprzedał zamek wraz ze wszystkimi dobrami Konradowi I von Hoberg. Zamek stanowił własność tej rodziny do 1941 roku. Von Hobergowie w drodze heraldycznych gimnastyk doszli do wniosku, że są spokrewnieni z Piastami. Lubili - arystokratyczny kaprys - gdy nazywano ich Pszczyńskimi. Niektórzy z nich nawet świetnie mówili po polsku. Von Hobergom Książ zawdzięcza swój dzisiejszy, imponujący wygląd, choć pewnie w równym stopniu - hitlerowskim architektom, radzieckim sołdatom i szabrownikom.

Pierwsze przebudowy Książa miały miejsce pod koniec XVI wieku, kolejne - raczej z konieczności - po zakończeniu wojny trzydziestoletniej. Rozbudowano zamek traktując średniowieczne elementy z dużą dbałością, wyburzono tylko stare umocnienia, w miejscu których powstały ogrody.

Ostatnia znaczna przebudowa miała miejsce w latach 1908-23. Przeprowadził ją Jan Henryk XV von Hochberg. Z tego okresu pochodzą dwa neorenesansowe skrzydła, a ponadczterdziestometrowa wieża otrzymała nowy hełm. Poszerzono również tarasy i zmieniono wygląd zamkowych wnętrz.

Konfiskata ze swastyką

Następny właściciel Książa, Jan Henryk XVII von Hochberg, opuścił Niemcy i swój zamek w czasie II wojny światowej. Wyemigrował do Anglii, gdzie służył w armii brytyjskiej. Z tego też powodu w 1941 roku hitlerowcy skonfiskowali Książ. Intencje, jakie powodowały nowymi właścicielami zamku, nie są do końca jasne, można się jednak domyślać, że chcieli uczynić z niego jedną z kwater dla niemieckiego dowództwa oraz - pod ziemią, na dużej głębokości poniżej dziedzińca - ukrytą fabrykę zbrojeniową. Poczynili w tym celu wiele prac, ale też ograbili zamek z dzieł sztuki, zniszczyli pierwotny wygląd i wystrój wielu wnętrz.

Czego nie zdążyli zrobić hitlerowcy, dokończyli czerwonoarmiści, którzy stacjonowali w Książu po wkroczeniu na teren Dolnego Śląska. Pierwsze prace konserwatorskie zaczęto w 1956 roku, a w 1968 doprowadzono do jako takiego wyglądu kilka ważniejszych wnętrz.
Zamek dostępny jest dla zwiedzających przez cały rok, na jego terenie mieści się galeria, restauracja i hotel.

Blisko do zamku: Cisy (9 km), Wałbrzych - Nowy Dwór (4 km), Stary Książ (1 km).

Zamek Książ: tel. 74 664 38 34, 664 38 54, e-mail - [email protected].

Zwiedzanie: od 1 kwietnia do 30 września - w godz. 10.00-17.00 (w soboty i niedziele - do 18.00); od 1 października do 31 marca - w godz. 10.00-15.00 (w soboty i niedziele - do 16.00; w poniedziałki nieczynne).

Bilety: trasa Maksymiliana - 18 PLN (normalny) i 12 PLN (ulgowy), trasa "Śladami tajemnic II wojny światowej - 20 i 15 PLN, trasa bez przewodnika - 15 i 10 PLN, wieża - 10 PLN, tarasy - 8 PLN.