Prawnik wyjaśnia: Zabezpieczenie roszczeń alimentacyjnych

Moi Klienci często pytają mnie o zasady wydawania przez sądy postanowień o udzieleniu zabezpieczenia alimentów na czas trwania procesów sądowych. Zobowiązani do alimentacji rodzice często zdziwieni są faktem, że postanowienia takie wydawane są na posiedzeniach niejawnych, czyli takich, które odbywają się bez udziału stron. Zdarzają się również sytuacje, w których zobowiązany do alimentacji rodzic dowiaduje się o dokonaniu przez komornika sądowego zajęcia np. rachunku bankowego na poczet alimentów, jeszcze przed doręczeniem zobowiązanemu rodzicowi postanowienia o udzieleniu zabezpieczenia przez sąd. Takie sytuacje występują i są zgodne z przepisami postępowania cywilnego.

Zgodnie z przepisami Kodeksu postępowania cywilnego (dalej „k.p.c.”) w każdej sprawie cywilnej podlegającej rozpoznaniu przez sąd lub sąd polubowny można żądać udzielenia zabezpieczenia. Sąd może udzielić zabezpieczenia przed wszczęciem postępowania lub w jego toku. Po uzyskaniu przez uprawnionego tytułu wykonawczego dopuszczalne jest udzielenie zabezpieczenia tylko wtedy, jeżeli ma ono na celu zabezpieczenie roszczenia o świadczenie, którego termin spełnienia jeszcze nie nastąpił. Udzielenia zabezpieczenia może żądać każda strona lub uczestnik postępowania, jeżeli uprawdopodobni roszczenie oraz interes prawny w udzieleniu zabezpieczenia. Interes prawny w udzieleniu zabezpieczenia istnieje wtedy, gdy brak zabezpieczenia uniemożliwi lub poważnie utrudni wykonanie zapadłego w sprawie orzeczenia lub w inny sposób uniemożliwi lub poważnie utrudni osiągnięcie celu postępowania w sprawie. Przy wyborze sposobu zabezpieczenia sąd uwzględni interesy stron lub uczestników postępowania w takiej mierze, aby uprawnionemu zapewnić należytą ochronę prawną, a obowiązanego nie obciążać ponad potrzebę. Zabezpieczenie nie może zmierzać do zaspokojenia roszczenia, chyba że ustawa stanowi inaczej. Zabezpieczenie udzielane jest na wniosek, a w wypadkach, w których postępowanie może być wszczęte z urzędu - także z urzędu. Do udzielenia zabezpieczenia właściwy jest sąd, do którego właściwości należy rozpoznanie sprawy w pierwszej instancji. Jeżeli nie można ustalić takiego sądu, właściwy jest sąd, w którego okręgu ma być wykonane postanowienie o udzieleniu zabezpieczenia, a z braku tej podstawy lub w przypadku, w którym postanowienie o udzieleniu zabezpieczenia miałoby być wykonane w okręgach różnych sądów - sąd rejonowy dla m.st. Warszawy. Wniosek o udzielenie zabezpieczenia zgłoszony w toku postępowania rozpoznaje sąd tej instancji, w której toczy się postępowanie, z wyjątkiem przypadku, gdy sądem tym jest Sąd Najwyższy. Wtedy o zabezpieczeniu orzeka sąd pierwszej instancji.

Wniosek o udzielenie zabezpieczenia podlega rozpoznaniu bezzwłocznie, nie później jednak niż w terminie tygodnia od dnia jego wpływu do sądu, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej. Jeżeli ustawa przewiduje rozpoznanie wniosku na rozprawie, należy ją wyznaczyć tak, aby rozprawa mogła odbyć się w terminie miesięcznym od dnia wpływu wniosku. Sąd rozpoznaje wniosek o udzielenie zabezpieczenia w jego granicach, biorąc za podstawę orzeczenia materiał zebrany w sprawie.

Wideo: Akcja przeciw wandalom w Głogowie

Zgodnie z art. 753 § 1 k.p.c. w sprawach o alimenty zabezpieczenie może polegać na zobowiązaniu obowiązanego do zapłaty uprawnionemu jednorazowo albo okresowo określonej sumy pieniężnej. W sprawach tych podstawą zabezpieczenia jest jedynie uprawdopodobnienie istnienia roszczenia. W przypadku wydania postanowienia o zabezpieczeniu roszczeń alimentacyjnych sąd z urzędu doręcza stronom odpis postanowienia o zabezpieczeniu. Takie postanowienie jest natychmiast wykonalne. Oznacza to, że osoba uprawniona do alimentów, po odebraniu postanowienia o zabezpieczeniu, nie czekając na zapłatę przez osobę zobowiązaną do alimentacji, a nawet nie czekając na odebranie przez nią postanowienia, może złożyć do właściwego komornika sądowego wniosek o wszczęcie egzekucji. Zabezpieczenie roszczeń alimentacyjnych jest tymczasowym rozstrzygnięciem sądu na czas trwania określonego postępowania. W sprawach o alimenty podstawą zabezpieczenia jest jedynie uprawdopodobnienie istnienia roszczenia. Oznacza to obowiązek osoby uprawnionej do alimentów uprawdopodobnienia materialno-prawnych i faktycznych podstaw roszczenia. Uprawdopodobnienie nie wymaga zachowania szczegółowych przepisów o postępowaniu dowodowym lecz nie zwalnia to sądu orzekającego w sprawie od dokonania analizy okoliczności i ewentualnych dowodów przedstawionych przez strony.

Nie ma natomiast potrzeby wykazywania interesu prawnego w udzieleniu zabezpieczenia. Wynika to z faktu, iż w art. 753 § 1 k.p.c. unormowano szczególny przypadek zabezpieczenia roszczeń alimentacyjnych, który polega na stworzeniu na czas procesu nowej prowizorycznej sytuacji, w której obowiązany zobowiązany jest do zapłaty jednorazowo albo okresowo pewnej sumy pieniężnej. Przy czym celem zabezpieczenia w tym przypadku jest natychmiastowe dostarczenie osobie uprawnionej do alimentów środków utrzymania. Ustawodawca przewidział w wymienionym przepisie, że ten sposób zabezpieczenia może prowadzić do zaspokojenia roszczenia uprawnionego, co przełamuje zasadę, zgodnie z którą zabezpieczenie nie może zmierzać do zaspokojenia roszczenia, chyba że ustawa stanowi inaczej. Art. 753 § 1 k.p.c. stanowi właśnie takie odstępstwo. W sprawach o alimenty zabezpieczenie powództwa może nastąpić także na posiedzeniu niejawnym (por. Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 7 lipca 1982 r., III CZP 29/82, OSNC 1983/1/6).

Zobacz także: