Gdy wielka płyta pęka

Każda budowla, bez względu na technikę wznoszenia, pracuje, co powoduje powstawanie rys i pęknięć. Jest to całkowicie naturalne, gdyż wiąże się z małą plastycznością budulca. Ich powstawanie zależy też od charakteru podłoża, na jakim posadowiony jest nasz obiekt.

Nieprecyzyjne normy budowlane
Niestety, w normach budowlanych nadal brakuje jednolitych kryteriów określających dopuszczalną wartość rozwarcia rys czy pęknięć. Na przykład, na terenach eksploatacji górniczej jako akceptowalną wartość rozwarcia rysy przyjmuje się 1,0 mm (wartość dokuczliwa to 3,0 mm), a ta z kolei dla innych rejonów Polski jest wartością graniczną. Co więcej, rysy statyczne, to znaczy takie, które się nie pogłębiają, najczęściej wymagają tylko zabiegów tynkarskich, mających na celu poprawę wizerunku estetycznego. Nie są jednak groźne dla konstrukcji budynku.

Niebezpieczne rysy i pęknięcia
Występują jednak rysy i pęknięcia, które należy uznać za niebezpieczne. Zatem, jeżeli zaobserwujesz, że nagle pojawiła się lub powiększyła rysa na ścianie, szczególnie zewnętrznej, i wygląda to tak, jakby ta ściana miała się oderwać, to powinieneś zawiadomić administrację osiedla/budynku. Podobnie, gdy balkon lub loggia zaczynają oddalać się od reszty twojego mieszkania. Te groźne pęknięcia wcale nie muszą pojawiać się na całej długości ściany, niekiedy pojawiają się też na elewacji budynku, zwłaszcza na połączeniu płyt wewnętrznych. Jeżeli twój blok nie jest jeszcze ocieplony, będzie to widać i jest to jedna z przesłanek, aby przed ociepleniem właściwie zdiagnozować i wzmocnić to połączenie. Zaklejenie tych pęknięć pianką budowlaną czy silikonem nie poprawi sytuacji, a jedynie ukryje problem.

Odpadanie tynku
Równie częstym widokiem jest odpadanie tynku z balkonów przy połączeniu z balustradą. Powodowane jest to innym sposobem reagowania metalu i betonu na zmianę temperatury. Przed ociepleniem warto uzupełnić braki tynku i właściwie zabezpieczyć elementy stalowe przed korozją. Jeszcze bardziej niepokojącym objawem jest odpadanie tynku z sufitu balkonów. Odkryte zbrojenie bardzo szybko się utlenia (rdzewieje), co może znacząco osłabić konstrukcję całego balkonu.

"Skoszenie" płyt
Utrata spójności połączenia płyt zewnętrznych z pozostałymi elementami bloku powoduje, że pod ciężarem własnym i na skutek działania czynników atmosferycznych płyty zaczynają się osuwać i obciążać te jeszcze dobre. Pod nowym tynkiem tego nie zobaczymy, dlatego tak ważna jest obserwacja ścian zewnętrznych od strony mieszkania.

Wady ukryte
Pod tą nazwą kryją się wszelkie uchybienia wynikające zarówno z niewłaściwego wzniesienia, czyli połączenia elementów nośnych i konstrukcyjnych, jak też ze złego ich składowania lub produkcji.

Generalnie wszelkie niedociągnięcia podczas produkcji elementów prefabrykowanych i ich łączenia wpływają na trwałość budynku. Niestety, ze względu na ukrycie ich pod tynkiem lub elewacją, są trudne do identyfikacji w czasie standardowej oceny stanu technicznego.

Wszystko to przemawia za koniecznością opracowania ogólnopolskiego programu audytowego błędów. Trzeba pamiętać, że w trakcie montażu elementów wielkopłytowych wielokrotnie dochodziło do mniej lub bardziej poważnych błędów, do których możemy zaliczyć nieprawidłowy montaż na kierunkach - pion, poziom, za małe głębokości oparcia, szczególnie płyt stropowych, brak zbrojenia.

W publikacji wykorzystano analizy i zdjęcia dr. Jacka Dębowskiego i publikację "Wpływ ukrytych wad wykonawczych na trwałość budynków wielkopłytowych", Kraków 2007