Kościół Pokoju w Jaworze

Obwarowano to jednak wieloma warunkami. Nowe świątynie musiały być usytuowane w odległości strzału armatniego od murów miejskich, ich wygląd nie mógł przypominać dotychczas stawianych kościołów. Ponadto nie mogły posiadać wież, a podstawą ich konstrukcji nie mogły być ani cegła ani kamień.

Uroczysta inauguracja budowy jaworskiej świątyni odbyła się 26 września 1652 r. Przewodzili jej namiestnik prowincji Otto hr. von Nostiz oraz gen. Monlewerques. Wytyczenia miejsca pod fundamenty dokonali pułkownik Feunde, kapitan Meier oraz inżynier von Engel. Ponieważ wycieńczone wojną mieszczaństwo nie było w stanie samo ponieść kosztów budowy, wysłano do protestanckich krajów północy trzech emisariuszy z prośbą o pomoc. Powrócili po dwóch latach z kwotą 4600 talarów. Kamień węgielny pod budowę kościoła położono 24 kwietnia 1654 r. Projektantem kościoła i kierownikiem prac był wrocławski architekt Albrecht von Soebisch. Jego pomocnikiem był Jaworski majster ciesielski Andreas Gamper. Dnia 30 września 1655 r. budowla była gotowa w stanie surowym. Poświęcenie kościoła odbyło się w 4. niedzielę adwentu tegoż roku. Jako pierwszy duszpasterstwo nowego kościota objął Christian Hoppe.

Kościół Pokoju jest budowlą trójnawową. Nawa główna (wys. 16 m, dl. 44 m, szer. 14 m) przykryta jest stropem kasetonowym, zdobionym ornamentem roślinnym. Wnętrze nawy głównej obiegają cztery piętra drewnianych empor. Jako pierwsze wykonano piętra drugie i czwarte. W połowie XVIII w. dobudowano pierwsze i trzecie. Frontony lóż drugiej empory przedstawiają w obrazach 72 sceny nowotestamentowe z odpowiednimi sentencjami, a czwartej 71 scen starotestamentowych. Piętra pierwsze i trzecie zdobią wizerunki herbów, a także rodowych siedzib szlacheckich (np. zamek rodziny von Schweiniche w Świnach). Szlacheckie godła w Kościele Pokoju stanowią swoistą księgę historii ziemi jaworskiej, pamiątkę po tak zasłużonych rodzinach jak von Nostiz, von Hochberg, von Reibnitz, von Zedlitz i wielu innych. Twórcą większości malowideł na emporach byt malarz Georg Flegel z Kowar. Kościół posiada 6000 miejsc!

Jednym z najpiękniejszych elementów kościoła jest pochodząca z 1670 r. barokowa ambona, dzieło Matthausa Knote z Legnicy. Nadano jej formę kielichowego kosza, zdobionego figurami czterech ewangelistów. Godna uwagi jest także pochodząca z 1656 r. drewniana chrzcielnica. Wewnątrz kościoła zachowało się wiele barokowych i rokokowych ław, krzeseł i taboretów. Barokowy ołtarz został wykonany w 1672 r. przez Martina Schneidera z Kamiennej Góry. Fundatorami była rodzina hrabiów von Hochberg z Roztoki. Pierwotnie centrum ołtarza zajmował obraz przedstawiający Ostatnią Wieczerzę. W czasie renowacji kościoła w 1854 r. został przeniesiony do absydy. Jego miejsce zajął wówczas obraz "Jezus w Getsemane", wykonany przez profesora Sohna z Dusseldorfu. Dodatkowo ołtarz zdobią figury Mojżesza i Jana Chrzciciela. Organy zbudowane przez A. Lummerta pochodzą z 1855 r. W roku 1896 rozbudował je do trzech manuałów H. Schlag.

Wieża została wzniesiona dopiero w 1707 roku na mocy postanowień tzw. traktatu alransztackiego. Jej dolna kondygnacja mieści obecnie główne wejście do świątyni.