Nasza Loteria NaM - pasek na kartach artykułów

Cmentarz Osobowicki - tu leżą zasłużeni

Arkadiusz Gołka
To największa wrocławska nekropolia. Znajdziemy tu co najmniej 100 tys. grobów. Są tu pochowani polscy (i nie tylko) naukowcy, pisarze i intelektualiści, żyjący na przełomie XIX i XX wieku, jak i współcześni artyści czy poeci. Nie brak też grobu nadburmistrza Bendera.

ZAPAL ZNICZ PRZEZ INTERNET

Założony został w 1867 r. Od początku miał formę kwadratu, podzielonego dwiema drogami na cztery mniejsze części. Na środku stał krzyż. Pięć lat później w narożniku północno-zachodnim zbudowano kaplicę - ośmioboczny budynek zaprojektowany przez znanego architekta Carla Kolbego. Z kolei w narożniku południowo-wschodnim umieszczono budynki administracyjno-mieszkalne i obsługi cmentarza.

Od 1867 r. ta najstarsza część cmentarza wykorzystywana była przez parafię św. Wojciecha. Później podzielono go na trzy pola, których zaczęły używać niezależnie od siebie trzy parafie: św. Wojciecha, św. Michała i św. Macieja. Od pewnego momentu korzysta z nie-go też gmina ewangelicka św. Bernarda. Droga łącząca cmentarz z miastem pojawiła się w 1869 r. Dziesięć lat później pochowano tutaj Karla Anderssena - niemieckiego szachistę, jednego z najbardziej znanych mistrzów tej gry w XIX wieku.

Szybka rozbudowa
Wkrótce nekropolia była stale powiększana, pojawiało się coraz więcej kwadratowych kwater. Od około 1890 r. chowano tutaj zmarłych ze szpitala Wszystkich Świętych. W 1900 r. z terenów grzebalnych korzystały już gmina luterańska, starokatolicy oraz parafia NMP na Piasku.

W tym czasie w nekropolii został pochowany m.in. Władysław Nehring (zmarł 20 stycznia 1909 r. we Wrocławiu) - polski językoznawca i historyk, badacz języka starosłowiańskiego. Od 1911 r. z cmentarza komunalnego korzystała również parafia św. Bonifacego i Zbawiciela.

Na początku XX wieku udało się poszerzyć nekropolię na północ o wąski pas terenu na całej długości północnej granicy i w jej części zachodniej o wydłużony i łukowaty wygięty obszar. Tym samym zmienił się charakter cmentarnych ścieżek. Zostały one poprowadzone swobodnie i przenikały się w pętle. Wtedy też zbudowano część ogrodzenia wzdłuż ul. Osobowickiej w postaci płotu z kutych żelaznych prętów wygiętych ku górze. Elementy metalowe postawiono na ceglanej podmurówce, między słupami z nasadzonymi kamiennymi kostkami ściętymi w formie pulpitu.

W latach 1914-1918 urządzono na cmentarzu na Osobowicach kwatery żołnierzy poległych w trakcie I wojny światowej. Usytuowano je na południe od istniejącej dziś kaplicy na polach nr 86 i 87. Natomiast w latach 1916-1918 po lewej stronie alei głównej zrobiono kwaterę wojskową, na której znalazły się mogiły żołnierzy z wrocławskich lazaretów. Identyczne na każdej z nich żelazne krzyże zaprojektował Robert Bednorz, rzeźbiarz z Wrocławia.

Nowa kaplica
Została wybudowana w 1921 r. w zachodniej części nekropolii, tuż przy alei głównej. Za jej projekt odpowiadał Max Berg, sławny twórca Hali Ludowej. Przybrała formę nowoczesnego, murowanego i otynkowanego budynku. Obok niej znalazły się kostnice. W górnej części na ścianie kaplicy znajdziemy płaskorzeźbę. Widać na niej postać nagiej kobiety z twarzą przesłoniętą welonem, otoczoną przez trzymających ją za ręce kobietę i mężczyznę - także nagich. W 1924 r. spoczął tutaj Georg Bender, nadburmistrz Wrocławia, który zasadniczo przyczynił się do diametralnej rozbudowy miasta do rozmiarów metropolii.

Jak dojechać na wrocławskie cmentarze

W tym samym czasie zbudowano też dwa budynki przy bramie w zachodniej części cmentarza i zachodni fragment ogrodzenia od strony ul. Osobowickiej. Do terenu przyłączono nową parcelę, zaś później w jego południowej części otwarto szkółkę ogrodniczo-sadowniczą.

Rewolucyjne zmiany

Po zakończeniu II wojny światowej poszerzono teren cmentarza o wąski pas części środkowo-wschodniej i zlikwidowano część wschodnią przylegającą do ul. Osobowickiej (czyli dawny cmentarz parafii Najświętszej Maryi Panny na Piasku). Z kolei szkółkę ogrodniczą przerobiono na miejsce pochówków. W 1948 r. został tu pochowany Stanisław Dydo (ps. Steinert) - żołnierz Armii Krajowej.

Także pod koniec lat 40. pojawiła się kwatera muzułmanów. Po jej prawej stronie znajdziemy też kwaterę cygańską z wyróżniającymi się kaplicami grobowymi. Po zachodniej stronie kaplicy umieszczono kwaterę sióstr urszulanek. W latach 60. pozbyto się charakterystycznej ośmiobocznej kaplicy Kolbego, dzwonnicy i elementów małej architektury, zaprojektowanych jeszcze w międzywojniu. Natomiast wygląd wewnętrzny kaplicy gruntownie zmieniono w latach 80.

Brytyjski pisarz nad Odrą
Wtedy też wykonano przegląd konserwatorski. Wykazał on, że na cmentarzu jest ok. 40 nagrobków sprzed zakończenia II wojny światowej. Co ciekawe, w 1989 r. w największej wrocławskiej nekropolii spoczął George Chandos Bidwell, ceniony brytyjski pisarz, specjalizujący się w beletryzowanych biografiach i powieściach historycznych.

Jest 300 miejsc i będzie więcej
Cmetarzem tym opiekuje się Zarząd Cmentarzy Komunalnych. Jego osobowicki oddział mieści się przy ul. Osobowickiej 59. Kierownikiem nekropolii jest Łukasz Zalewski. Można się z nim skontaktować pod numerem telefonu 71-327-47-55 albo mejlowo: [email protected].

Kierownictwo cmentarza dysponuje dokumentacją datowaną na wrzesień 1945 r. (trzeba pamiętać, że nekropolia jest znacznie starsza). Według niej, przybliżona liczba grobów to około 100 tys. Natomiast szacunkowa liczba osób pochowanych wynosi ponad 123 tys. Na cmentarzu Osobowickim ciągle chowani są jeszcze zmarli. W grobach ziemnych w polu nr 149 (przy poligonie) pozostało obecnie około 300
miejsc.

W budowanych w tej chwili dwuosobowych grobach murowanych wzdłuż ul. Łużyckiej w polu nr 145 powstanie docelowo 220 miejsc. Zmarli będą jeszcze chowani w murowanych grobach urnowych w polu nr 146 (przyjmowane będą tylko prochy po kremacji). Budowa grobów ciągle trwa.
Obecnie niestety nie ma innych możliwości pochowania bliskich na tym cmentarzu.

Arkadiusz Gołka

Jak dojechać na cmentarze, gdzie zaparkować, jakie ułatwienia przygotowało MPK - tego wszystkiego dowiesz się z naszego serwisu: Wszystkich Świętych 2011

emisja bez ograniczeń wiekowych
Wideo

Drożeją motocykle sprowadzane z Niemiec

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!

Polecane oferty

Materiały promocyjne partnera
Wróć na dolnoslaskie.naszemiasto.pl Nasze Miasto